Vejeteryan/ Vegan beslenme
Vejeteryan/ Vegan beslenme
Bazen çevremizde hayvan eti ya da ürünleri tüketmeyen insanlar olduğunu duyabilirsiniz. Bu bir tercih meselesidir ve erişkin insanlar için karar verip uygulamak, eksik kalan besin ögelerini takviye etmek şartıyla mümkün olabilir; ama gelişmekte olan bebek ve çocukta, anne ve babanın böyle bir tercihi varsa, bu çeşit bir beslenmenin takibinin iyi yapılması ve sonuçlarının iyi değerlendirilmesi gerekir.
Vejeteryan beslenmenin
-iyi tarafı, sebze, meyve, kurubaklagil ve tahıllardan zengin beslenmenin sonucunda lifin bol ama yağın az tüketilmesidir. Böylece kalp- damar dostu ve obezite karşıtı bir beslenme sağlanmış olur.
-kötü tarafı, hayvansal kaynaklı bazı önemli besin ögelerinin büyümekte ve gelişmekte olan çocuk için eksik kalması riskidir. Bu durum çocuğun büyüme ve gelişmesini etkileyebilir, bu nedenle vejeteryanlığın katılığına bağlı olarak (veganlarda bu risk en fazla) eksik olması muhtemel besin ögeleri bir şekilde takviye edilmelidir.
Gelin, sık duyduğumuz vegan/vejeteryan terimlerini inceleyelim:
-Gerçek vejeteryan: kümes hayvanları ve balık dahil et yemez.
-Lacto-ovo vejeteryan: kümes hayvanları ve balık dahil et yemez; ama süt/süt ürünleri ve yumurta yer.
-Lacto-vejeteryan: kümes hayvanları ve balık dahil et yemez, yumurta da yemez ama süt/süt ürünleri yer.
-Ovo-vejeteryan: kümes hayvanları ve balık dahil et yemez, süt/süt ürünleri de yemez; ama yumurta yer.
-Vegan(katı vejeteryan) ise hayvan/ hayvan ürünleri ve yan ürünlerini de yemez, kullanmaz (bal, lanolin, gelatin, ipek, kürk, karmin boyası, peynir yapımında kullanılan rennet... ) Sadece bitkisel kaynaklı beslenir.
-Semi vejeteryan(yarı/kısmi): et yemezler; ama kümes hayvanı ya da balık/deniz ürünü tüketebilirler.
Özellikle çocuklarda ve ergenlik döneminde süt/süt ürünleri ve yumurta tüketilmemesi durumunda, büyüme ve gelişmenin sıkı takip edilmesi uygun olur.
Hayvansal gıdalardan eksik beslenmek, özellikle hayvansal gıdalarda bulunan B12 vitamini ve süt/süt ürünlerinde bulunan kalsiyum açısından destek gerektirir. Bunun yanısıra kaliteli protein kaynaklarını bol tüketmek gerekir. D vitamini, demir, çinko ve riboflavinin de beslenme durumuna göre desteklenmesi gerekebilir.
Vejeteryanlar için olası eksikliklerin telafi edilmesi:
-B12 vitamini: süt ürünleri,yumurta, kahvaltılık gevrekler, ekmekler, soya ya da pirinç içecekleri ve maya gibi vitamin ile güçlendirilmiş ürünler,
-D vitamini : süt, D vitamini ile zenginleştirilmiş portakal suyu,
-kalsiyum: süt ve süt ürünleri koyu yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, kuru baklagiller ve kalsiyum ile zenginleştirilmiş portakal suyu, soya ve pirinç içecekleri kahvaltılık gevrekler,
-protein: süt ürünleri, yumurta, tofu ve diğer soya ürünleri, kuru baklagiller ve kabuklu yemişler,
-demir: yumurta, kuru baklagiller, tam tahıllar, yeşil yapraklı sebzeler, demir ile zenginleştirilmiş gevrekler ve ekmek,
-çinko: ruşeym, kabuklu yemişler, kuru baklagiller, zenginleştirilmiş gevrekler ve kabak çekirdeği
Küçük yaşlardaki vejeteryan/vegan beslenme, genellikle ailenin tercihidir; ama geç çocukluk ve ergenlik döneminde çocuğunuz et yemek istemeyebilir ve vejeteryan/vegan olmayı kendi isteyebilir. Böyle bir durumda büyüme-gelişme açısından en iyi seçenek lacto-ovo vejeteryanlıktır. Daha katı kısıtlamalar, vitamin ve mineral desteği ve sıkı doktor takibi gerektirir.
Bazen yeme bozukluğu olan daha büyük çocuklar da kilo almamak ya da vermek adına sebze meyve tüketmenin ağırlıklı olduğu diyeti kabul ettirmek için vegeteryanlık adı altına saklanabilirler.
Vejeteryan ya da vegan diyet bir seçenektir; ama vücudun dengesini bozmadan, çocuğun gelişimine engel olmayacak şekilde izlenmeli, gerekirse desteklenmelidir.
Dengeli ve iyi planlanmış bir diyetle normal büyüme ve gelişmeyi yakalamak mümkün olabilir.
