Süt
SÜT
Her annenin sütü kendi bebeği için ideal bileşime sahiptir, yani anne sütü bebeğin ayına, mevsime, annenin beslenme durumuna göre farklı kompozisyonlarda oluşur, bu nedenle en ideal süt, annenin kendi bebeği için hazırladığı süttür.
Bebeklikten başlayarak insan yavrusu önce anne sütüyle tanışır; ama çevresinde yaşayan hayvanların sütlerini de kullanır. Dünyada süt üretiminin %85'i inekler tarafından sağlanmaktadır. İnekten başka, koyun, keçi, manda, deve, eşek, at, ren geyiği gibi hayvanların dişilerinden de süt elde edilir. Ülkemizde en fazla inek, koyun, keçi, manda sütleri günlük yaşamda kullanılmaktadır.
Piyasada satılan sütler hayvansal ve bitkisel kaynaklı olarak sınıflandırılır. Hayvansal kaynaklı sütler inek, keçi, manda, koyun sütleri şeklinde piyasada bulunmaktadır. Bitkisel kaynaklı sütler ise soya, pirinç, badem, hindistan cevizi...kaynaklı olup protein içerikleri daha düşük ama lif içerikleri fazladır ve bitkisel kaynaklı sütlerde allerji gibi problemlere daha az rastlanır.
Çocuklar için süt çok iyi bir kalsiyum ve protein kaynağıdır. Erişilmesi kolaydır. Sadece sütün kendisi değil ama sütten elde edilen peynir, yoğurt, kefir, tereyağ, sütlü tatlılar günlük hayatımızda bolca tükettiğimiz besinlerdir.
Süt, hassas bir gıdadır. Hızla bozulur. Oda ısısında ve güneş alan yerlerden hızla uzaklaştırılmalı, buzdolabında saklanmalıdır.
Marketten süt satın alırken, üretim tarihi en yakın olanı tercih etmeli. Marketlerde son kullanım tarihi yaklaşmış ve satılması umulanlar dolap kapağına yakın yerleştirildiğinden, daha çok buzdolabında arka tarafta yerleşimli, son kullanım tarihi daha uzak olanlar seçilmeli.
Sütler çabuk bozulabileceğinden, marketlerde en dipte ve en alttakini tercih etmeli. Evde buzdolabında saklarken de mümkünse hava değişiminin fazla olacağı buzdolabı kapağından çok raflarda saklanmalıdır. Mutlaka ağzı kapatılarak saklanmalı ve en kısa sürede tüketilmelidir. Daha önce açılmış süt şişesi/kutusu, 24 saat içinde tüketilmeli, bebeğe /çocuğa verilmeden önce koklanmalı hatta tadılmalıdır.
Sütün piyasada bulunma şekilleri:
-günlük süt: 2-3 gün raf ömrü vardır. Açıldıktan sonra 24 saat içinde tüketilmesi uygun olur. Türkiye' de 1lt cam ve plastik şişelerde satılır. Pastörizasyon işlemi uygulanarak mikroplardan arındırılmıştır.
-kutu süt: 4-6 ay gibi uzun ömürlüdür. Genellikle içi alüminyum kaplı özel ambalajlardadır. Türkiye'de 250ml, 500ml, 1lt karton görünümlü kutularda satılır. UHT yöntemi ile mikroplardan arındırılır.
-sütçüden: çoğu kez çiğ haliyle, istediğiniz miktarlarda satılır. Çoğu kez sizin evde pişirmeniz gerekir. Sütü evde pişirirken, kaynamaya başladıktan sonra 5-7 dak daha kaynatmak uygun olur. Satın alınanlardan farklı olarak homojenizasyon işlemi uygulanmamış olduğundan üzerinde kaymak birikir.
Süt kullanılmadan önce, her durumda mikroplardan arındırılmış olmalıdır. Sütü mikroplardan arındırmak için:
-evde kaynatma
-pastörizasyon
-UHT kullanılabilir.
Sütün çiğ tüketilmesi durumunda bebeğinizin/çocuğunuzun/sizin patolojik bakterilerle enfekte olma olasılığınız artar. Bunlardan en bilineni de çiğ süt ya da çiğ sütten yapılmış süt ürünleri ile bulaştığı bilinen ve bir infeksiyon hastalığı bruselladır.
Süt, ne sütü olursa olsun, organik tercih edilmesi önemli. Serbest dolaşan ve otla beslenen sütlerde omega3 ve E vitamini düzeyleri ticari olarak beslenenlere göre en az 2 kat, beta karoten içeriği en az 4 kat fazladır. Otla beslenen hayvanların sütlerinde iyot, kalsiyum, D vitamini, fosfor, B2 ve B12 vitaminleri, protein ve selenyum daha fazla bulunur.
Amerika'da büyükbaş hayvanlara büyüme hormonu (growth hormone) uygulaması da serbest olduğundan, hayvanların sütlerinde de büyüme hormon kalıntılarına rastlandığı bildirilmiş, yan etkileri konusunda da tartışmalar devam etmekte. Ayrıntılı bilgi için:
http://www.babycenter.com/0_bovine-growth-hormone-and-milk-what-you-need-to-know_12493.bc
http://news.harvard.edu/gazette/2006/12.07/11-dairy.html
Kapalı ortamlarda güneş ışığı görmeden, küspe ile beslenen hayvanların sütleri yerine, bebeğiniz/çocuğunuz için organik sütleri tercih etmenizin daha yararlı olacağını düşünüyorum.
katID==108) { ?> Yukarıda yazılı olan tüm olaylar gerçekte yaşanmış olup, çocukların yaş ve cinsiyetleri ve olayın seyri hasta mahrumiyeti açısından anlatım sırasında değiştirilmiş olabilir.
